Muhtasaru İhtilâfi’l-‘Ulemâ, Ebû Ca‘Fer et-Tahâvî Mukhtaṣar Ikhtilāf al-ʿUlamā, Abū Jaʿfar Aḥmad aṭ-Ṭaḥāwī Muhtasaru İhtilâfi’l-‘Ulemâ, Ebû Ca‘Fer et-Tahâvî
الملخص
Ebû Caʿfer et-Tahâvî’nin (ö. 321/933), fıkha dair ilk kaleme aldığı İḫtilâfü’l-ʿulemâ adlı eseri günümüze kadar gelmiş olmakla birlikte aslının 130 cüz olduğu bildirilmektedir. Daha sonra İmam Kerhî’nin (ö. 340/952) önemli talebelerinden Ebû Bekr el-Cessâs (ö. 370/981) tarafından kitap ihtisar edilmiş ve Muḫtaṣaru iḫtilâfi’l-ʿulemâ adıyla şöhret bulmuştur. Eser önce İḫtilâfü’l-fuḳahâ adıyla Muhammed Sagîr Hasan el-Maʿsûmî, tarafından 1971’de İslâmâbâd’da eksik olarak yayınlanmıştır. Daha sonra tamamı Muḫtaṣaru iḫtilâfi’l-ʿulemâ adıyla Abdullah Nezîr Ahmed tarafından 1995’te Beyrut’ta tahkikli olarak neşredilmiştir. Eser, 5 cilt olup fihrist ve diğer ziyadeler hariç 2128 sayfadan ibarettir. Muhakkik fıkhî ihtilâfları toplamda 2322 başlıkta numaralı olarak tasnif etmiştir. Kitap, diğer fıkıh kitaplarındaki gibi “Kitâbü’t-tahâre”, “Kitâbü’s-salât” şeklinde başlıklandırılmış olmakla birlikte “bab” ve “fasıl” şeklinde tasnif edilmemiştir. Hâlbuki müellifin daha sonra kaleme aldığı Şerhu Meʿâni’l-âs̱âr adlı eserinde bab başlıklarının kullanıldığı görülmektedir.
Ebû Caʿfer et-Tahâvî’nin (ö. 321/933), fıkha dair ilk kaleme aldığı İḫtilâfü’l-ʿulemâ adlı eseri günümüze kadar gelmiş olmakla birlikte aslının 130 cüz olduğu bildirilmektedir. Daha sonra İmam Kerhî’nin (ö. 340/952) önemli talebelerinden Ebû Bekr el-Cessâs (ö. 370/981) tarafından kitap ihtisar edilmiş ve Muḫtaṣaru iḫtilâfi’l-ʿulemâ adıyla şöhret bulmuştur. Eser önce İḫtilâfü’l-fuḳahâ adıyla Muhammed Sagîr Hasan el-Maʿsûmî, tarafından 1971’de İslâmâbâd’da eksik olarak yayınlanmıştır. Daha sonra tamamı Muḫtaṣaru iḫtilâfi’l-ʿulemâ adıyla Abdullah Nezîr Ahmed tarafından 1995’te Beyrut’ta tahkikli olarak neşredilmiştir. Eser, 5 cilt olup fihrist ve diğer ziyadeler hariç 2128 sayfadan ibarettir. Muhakkik fıkhî ihtilâfları toplamda 2322 başlıkta numaralı olarak tasnif etmiştir. Kitap, diğer fıkıh kitaplarındaki gibi “Kitâbü’t-tahâre”, “Kitâbü’s-salât” şeklinde başlıklandırılmış olmakla birlikte “bab” ve “fasıl” şeklinde tasnif edilmemiştir. Hâlbuki müellifin daha sonra kaleme aldığı Şerhu Meʿâni’l-âs̱âr adlı eserinde bab başlıklarının kullanıldığı görülmektedir.
المراجع
- İbn Nedîm, Muhammed b. İshâk, el-Fihrist. Kahire: Matbaatü’l-İstikâme, ts.
- Kevserî, Muhammed Zâhid. el-Hâvî fî sîreti’l-İmâm Ebî Caʿfer et-Tahâvî. Kahire: Matbaatü’l-Envâr, 1368.
- Kevserî, Muhammed Zâhid. Makâlât. Humus: Râtib Hâkimî, 1968.
- Merğînânî, Ebü’l-Hasan Burhâneddîn Ali b. Ebî Bekr. el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedî thk. Muhammed Muhammed Tâmir. Hâfız Aşûr Hâfız. Kahire: Dârü’s-selâm, 2000.
- Saymerî, Ebû Abdullah Hüseyin b. Ali. Aḫbâru Ebî Ḥanîfe. Haydarabat: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1976.
- Serahsî, Ebû Bekr Şemsüleimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl, el-Mebsût. İstanbul: Çağrı yayınları, 1982-1983.
- Şeybânî, Muhammed b. Hasan b. Ferkad. el-Asl. thk. Mehmet Boynukalın. Beyrut: Dârü İbn Hazm, 1433/2012.
- Tahâvî, Ebû Caʿfer Ahmed b. Muhammed b. Selâme el-Ezdî. Muḫtaṣaru iḫtilâfi’l-ulemâ thk. Abdullah Nezîr Ahmed. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye 1995.
- Tahâvî, Ebû Caʿfer Ahmed b. Muhammed b. Selâmet el-Ezdî. Şerhu Meʿâni’l-âs̱âr thk. Muhammed Seyyid Câdülhak. Kahire: Matbaatü’l-Envâri’l-Muhammediyye, 1968.
- Zeylaî, Fahreddîn Osmân b. Ali b. Mihcen. Tebyînü’l-hakâik fî şerhi Kenzi’d-dekâik. Bulak: el-Matbaatü’l-Kübra’l-Emîriyye, 1313.