Sahabenin Ravilerin Zabtı Konusunda Yaptıkları (Sebepleri ve Yolları) تحقق الصحابة من ضبط الرواة أسبابه ووسائله
Öz
Bu çalışmada sahabenin ravilerin zabtına verdiği önem incelenmiş, onların zabta önem verme sebepleri ile bu konudaki metodları üzerinde durulmuştur. Ayrıca çalışma hadislerin zabtı konusunda sahabenin ortaya koyduğu eksik ve fazla rivayetlerin ortaya çıkmasına katkıda bulunacağı amaçlanmıştır. Bu çalışmada sahabenin zabtını te’kid için değişik yolların ortaya çıktığı görülmektedir. Bunlar da şunlardır: Haberi araştırmak için Kur’anî emre uymaları, Sünneti Nebeviyyeyi koruma hırsları bu konuda gevşekliğe hoşgörülü davranmamaları, ravinin hatasından veya yanlış yazma ihtimalinden dolayı yalana güvenmemeleri, kendi bilgisine aykırı bir rivayet söylendiğinde ravinin zabtını te’kid için doğrudan Hz. Peygamber’e müracaattır. Yine bu çalışmada ravinin zabtını bilmek için sahabenin dayandığı yollar tespit edilmeye çalışılmıştır: Doğrudan kaynağa müracaat, sikanın muvafakatı, sikanın şehadeti veya yemini ile, ezberindekini yazılı metinle veya yazılı metindekini ezberindeki ile kıyaslama ile veya da bir başkasının haber vermesiyle ravinin zabtını bilme.
Anahtar Kelimeler:
Zabt, Sahabe, Hadis
Referanslar
- İbnu’l-Esîr, el-Mübârek b. Muhammed el-Cezerî, Câmiu’l-usûl fî ehâdîsi’r-Rasûl, thk. Abdulkâdir el-Arnaûd, 1389/1969, Mektebetu’l-Hulvân, 1. Basım.
- el-Buhâri, Muhammed b. İsmail Ebû Abdullah el-Ca’fî, el-Câmiu’l-Müsned es-Sahîh el-Muhtasar min umûri sallellâhu aleyhi ve selem sünenihi ve eyyâmih, thk. Mustafa Dîb el-Beğâ, 1407/1987, Dâru İbn Kesîr, Yemâme, Beyrut, 3. Basım.
- el-Bezdevî, Ali b. Muhammed el-Hanefî, Usûlü Bezdevî- Kenzü’l-Ummâl ilâ Ma’rifetü’l-Usûl, Matbaatu Câvîd Birîs, Karaçî.
- et-Tirmizî, Muhammed b. Îsâ, el-Câmî’, thk. Ahmed Şâkir ve başkaları, Beyrut, Lübnan, Dâru İhyâyı Türasi’l-Arabî.
- İbn Teymiye el-Horânî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Abdülhalim, Şerhu’l-Umdetü fi’l-Fıkh, thk. Suûd Sâlih el-Utayşân, 1413, Mektebetü’l-Abîkân, Riyât, 1. Basım.
- İbn Teymiye el-Horânî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Abdülhalim, Mecmûu’l-Fetâvâ, thk. Enveru’l-Bâz ve Âmiru’l-Cezâr, 1426/2005, Dâru’l-Vefâ, 3. Basım.
- el-Cezâirî, Tâhir ed-Dımaşkî, Tevcîhu’n-Nazar ilâ Usûlü’l-Eser, thk. Abdulfettâh Ebû Ğuddeh, 1416/1995, Mektebetü’l-Matbûâtu’l-İslâmiyye, Haleb, 1. Basım.
- İbn Hıbbân, Muhammed b. Hıbbân, Sahîhu İbn Hıbbân bi tertîbi İbn Belbân, thk. Şuayb Arnaûd, 1414/1993, Beyrut, Lübnan, Müessesetü’r-Risâle, 2. Basım.
- İbn Hacer, Ahmed b. Ali, Fethu’l-Bârî şerhu Sahîhı’l-Buhârî, thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, 1379, Muhıbbüddîn el-Hatîb, Beyrut, Lübnan, Dâru’l-Ma’rife.
- İbn Hacer, Ahmed b. Ali, Nüzhetü’n-Nazar fî tevdîhı Nühbetü’l-Fiker fî Mustelahı ehli’l-Eser, thk. Abdullah İbn Dayfillah er-Rahîlî, 1422, Matbaatu Sefîr, Riyâd, 1. Basım.
- İbn Hanbel, Ahmed b. Hanbel, Müsnedü’l-İmam Ahmed b. Hanbel, Mısır, Müessesetü Kurtubâ.
- el-Hatîb el-Bağdâdî, Ahmed b. Ali b. Sâbit Ebû Bekr, el-Kifâye fî Ilmi’r-Rivâye, thk. Abdullah es-Surkî- İbrahim Hamdi el-Medenî, el-Mektebetü’l-Ilmiyye, el-Medînetü’l-Münevvera.
- Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eşhas, Süneni Ebû Dâvûd, thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhumeyd, Beyrut, Lübnan, Dâru’l-Fikr.
- ez-Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osman, Tezkiratü’l-Huffâz, Beyrut, Lübnan, Dârü’l-Kütübi’l-Ilmiyye.
- es-Sehâvî, Muhammed b. Abdurrahman, Fethu’l-Muğîs şerhu Elfiyetü’l-Hadis, Dârü’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Lübnan, 1. Basım, 1403.
- Eş-Şâfiî, Muhammed b. İdrîs, er-Risâle, thk. Muhammed Ahmed Şâkir, Beyrut, Lübnan, Mektebetü’r-Rüşd, 1. Basım.
- İbn Ebû Şeybe, Abdullah b. Muhammed, el-Kitâbu’l-Musannef fi’l-Ehâdîsi ve’l-Âsâr, thk. Kemâl Yusuf el-Hût, 1409, Riyat, Suûdiyye, Mektebetü’r-Rüşd, 1. Basım.
- es-San’ânî, Abdurrezzâk b. Hemmâm, el-Musannef, thk. Habîburrahman el-A’zamî, 1403, Beyrut, Lübnan, el-Mektebetu’l-İslâmî, 2. Basım.
- İbn Abdulber, Yusuf b. Abdullah, et-Temhîd limâ fi’l-Muvaata fi’l- Meânî ve’l-Esânîd, thk. Mustafa b. Ahmed el-Alevî- Muhammed Abdulkebîr el-Bekrî, el-Mağrib, Vüzâratü Umûmi’l-Evkâf ve’ş-şüûni’l-İslâmiyye.
- el-Aynî, Muhammed b. Ahmed, Umdetü’l-Kârî şerhu Sahîhı’l-Buhârî, Muracaatü Sıdkî el-Attâr, 1425-1426/2005, Beyrut, Lübnan, Dâru’l-Fikr, 1. Basım.
- el-Ferâhidî, el-Halîl b. Ahmed, Kitâbu’l-Ayn, thk. Mehdî el-Mahzûmî- İbrahim es-Sâmirâî, Dâr ve Mektebetu’l-Hilâl.
- İbnu Kesîr, İsmail b. Ömer, Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azîm, Beyrut, Lübnan, Dâru’l-Fikr, 1401.
- İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd, Sünenü İbn Mâce, thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Beyrut, Lübnan, Dâru’l-Fikr.
- Müslim, Müslim b. el-Haccâc, el-Câmiu’s-Sahîh, thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Beyrut, Lübnan, Dâru İhyâi Türasi’l-Arabî.
- Nesâî, Ahmed b. Şuayb, el-Müctebâ mine’s-Sünen, thk. Abdülfett3at Ebû Gudde, 1406/1986, Haleb, Suriye, Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, 2. Basım.
- en-Nevevî, Yahyâ b. Şeref, el-Minhâc şerhu Sahîhı Müslim b. el-Haccâc, Dâru İhyâi Türasi’l-Arabî, Beyrut, 2. Basım, 1392.