e-ISSN: 2148-8134
p-ISSN: 2148-5631
Başlangıç: 2014
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı

Araştırma

Muhaddislerde Analitik Yöntem المنهج التحليلي عند المُحَدِّثين Analytical Method in Muhaddithun

Abdulaziz Khalef Gaziantep Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, Hadis Ana Bilim Dalı 0000-0002-8032-486X
Recep Tuzcu Selçuk Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, Hadis Ana Bilim Dalı 0000-0002-6089-5091

DOI:

10.30523/mutefekkir.441660

Nasıl Atıf Yapılır

Khalef, Abdulaziz - Tuzcu, Recep . "Muhaddislerde Analitik Yöntem". . Mütefekkir 5/9 (2018), 163-183. https://doi.org/10.30523/mutefekkir.441660

Zotero Mendeley EN EndNote

Öz

Analitik metot, Muhaddislerin râvîleri cerh ve tadil ederken kullandıkları en önemli yöntemlerdendir. Bu çalışma, münekkit muhaddislerin bu ilmi yöntemi nasıl kullandık-larını tartışmayı hedeflemektedir. Hadis münekkitlerinin kullandıkları analiz yöntemleri incelendiğinde iki alanın öne çıktığı görülmektedir. Bunlardan ilki, râvîlerin hallerinin, davranışlarının, inançlarının, edâ ve tahammül yollarının ve bütün bunların râvîler hakkında verilen hükümlere etkisinin incelenmesidir ki hadis münekkitleri bu hususta tecrübî analiz yöntemini kullanmışlardır. İkincisi ise, râvîlerden birisinin rivayetinde tek kalmasının ya da sika râvîlerden birisinin diğer sika râvilere muhalefet etmesinin ve ayrıca râvîlerin doğruluğunu tespit edebilmek için rivâyetlerinin metin bakımından incelenmesidir. Biz, gelecekte alanında kapsamlı bir nazariye geliştirilmesine katkıda bulunacağını umarak, bu çalışmada konuya ilişkin genel bir tasavvura ulaşabilmek için münekkitlerin analiz yöntemlerini incelemeye çalışacağız.
المنهج التحليلي واحد من أهم المناهج العلمية التي يستخدمها المُحَدِّثون للحكم على الرواة جرحاً أو تعديلاً. ويهدف هذا البحث لبيان كيفية استخدام المُحَدِّثين الناقدين لهذا المنهج العلمي. ومن خلال استقراء مناهج التحليل لدى نقاد الحديث وجد أن التحليل ينصب على مجالين مُهِمَّيْن هما: النظر في أحوال الرواة وسلوكياتهم ومعتقداتهم، وكذلك في طرق التلقي والأداء وأثر ذلك كله في الحكم على الرواة، وهنا يستعملون منهج التحليل التجريبي، والنظر في تفرد أحد الرواة برواية دون غيره، أو مخالفة الثقة لغيره من الثقات، وكذلك تحليل المرويات متنا للوصول إلى صدق الرواة من عدمه.وقد حاولت في هذه الورقات تَتَبُّع مناهج التحليل لدى نُقَاد الرجال، وصولا إلى تصور عام للمسألة، قد يفيد في وضع نظرية شاملة في المستقبل في هذا المجال.
Analytical method is one of the most important scientific methods which is used by muhaddithun in al-jarh or ta’dil of rawys. This paper aims to explain how did critic muhaddithun use this method. When we examine muhaddithun’s methods of analysis, it is understood that the analysis focuses on two important points: Firstly, studying of conditions, behaviours and beliefs of reporters as well as their methods of conceding and performance and influence of all these on the judgement on reporters. Here critics of hadith used the method of empirical analysis. Secondly, examining the situations where a narrator is alone in narrating a hadith or opposition of a trustworthy reporter to other trustworthy reporters as well as analysis of hadith texts in regard to content with the object of determination of rawy’s trustworthiness. In this paper we tried to examine muhaddithun’s methods of analysis so as to reach a comprehensive concept about the issue, and to help developing a comprehensive theory in the field in the future.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, Analiz, Yöntem, Ravi, Hüküm
الحديث, التحليل, المنهج, الراوي, الحكم
Hadith, Analysis, Method, Rawy, Judgement

Referanslar

  • el-Azamî, Mustafa. Menhecu’n-nakd ındel muhaddisin, 3. Baskı. es-Sudiyye: Dâru’l-kevser, 1410/1990.
  • Aşıkkutlu, Emin. “Cerh ve Ta’dilde Şartlı Tenkit Metodu ve Amelde Sonuçları”. Marmara İlahiyat Fakültesi Dergisi 20 (2001): 49-80.
  • Aşıkkutlu, Emin. Hadiste Rical Tenkidi Cerh ve Ta’dil İlmi. İstanbul: İFAV, 1997.
  • Abdullatif, Abdulaziz. Davabıtu’l-cerh ve’t-ta’dîl. 2. Baskı. er-Riyâd: Mektebetü’l-Ubeykân, 1428/2007.
  • el-Avnî, Eş-Şerif Hâtim. Hulasatu’t-tahsîl li ilmi’l-cerh ve’t-ta’dîl. Mekke: Dâru alemu’l-fevâid, 1421.
  • el-Aynî. Umdetü’l-kârî şerhu sahih-i Buhârî. 25 Cilt. Beyrut: Dâru ihyai’t-türasi’l-Arabî, ts.
  • el-Buhârî. et-Târihu’l-kebîr. Thk. Hişam en-Nedvî vd. 8 Cilt. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
  • el-Buhârî. el-Câmiu’s-sahih. Thk. Mustafa Dîb Boğa. 6 Cilt. 3. Baskı. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, el-Yemâme, 1407/1987.
  • el-Beyhâkî. es-Sünen’l-kübrâ. Thk. Muhammed Abdulkadir Ata. 10 Cilt. 3. Baskı. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1424/2003.
  • el-Cedi’. Tahriri ulumi’l-hadis. 3. Baskı. Beyrut: Müessetü’r-reyyân, 1428/2007.
  • Doğanay. Süleyman. Rivayet Ilminde Ravi Tasarrufları. İstanbul: İSAM, 2009.
  • Ebû Dâvûd. es-Sunen. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-arabî, ts.
  • el-Ensârî Ferîd. Ebcediyyâtu’l-bahs fî ulumi’ş-şer’iyyeti. Mısır: Dâru’l-kelimeti’l-mansurati, 1423/2002.
  • el-Hakim. Muhammed b. Abdillah. Sualâtu’l-Hâkim lid-Darekutnî. Thk. Muvaffak b. Abdulkadir. er-Riyad: Mektebetü’l-mearif, 1404/1984.
  • el-Hakim. Muhammed b. Abdillah. Ma’rifetu ulumi’l-hadis. 2. Baskı. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1977.
  • el-Hatib el-Bağdâdî. el-Kifaye. Thk. Ebû Abdullah es-Surakî ve İbrâhim Hamdî el-Medenî. Beyrut: el-Mektebetu’l-ilmiyye, ts.
  • Itr, Nuredddin. Usûlu’l-cerh ve’t-ta’dîl. 2. Baskı. Dımaşk: Dâru’l-yemâme, 1427/2007.
  • Itr, Nureddin. Menhecün-nakd fî ulûmi’l-Hadis. 3. Baskı. Dımaşk: Dâru’l-fikr, 1418/1997.
  • el-Irâkî. Şerhu’t-tabsıra ve’t-tezkira. Thk. Abdullatif el-Hemim ve Mâhir Yâsin Fahl. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
  • İbn Adî. el-Kâmi’l-fî du’afâi’r-ricâl. Thk. Yahya Muhtar Gazavî. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1409/1988.
  • İbnu’l-Cevzî. ed-Du’afâ ve’l-metrukîn. Thk: Abdullah el-Kâdî, 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1406/1996.
  • İbnu’l-Cevzî. el-Mevduât. Thk: Abdurrahman Muhammed Osman. 3 Cilt. el-Medinetu’l-Münevvere: el-Mektebetus-selefiyye, 1386/1966.
  • İbnu’l-Cüneyd. Suâlatu İbni’l-Cüneyd li İbn Maîn. Thk: Ahmed Muhammed Nur Seyf. Medinetul-Münevvere: Mektebud-dâr, 1408/1998.
  • İbn Ebî Hatim er-Râzî. Abdurrahman b. Ebî Hatim Muhammed b. İdris Ebû Muhammed er-Râzî et-Temimî. el-Cerh ve’t-ta’dîl. 9 Cilt. Beyrut: Dâru İhyaut-turasi’l-Arabî, 1372/1953.
  • İbn Hibbân. es-Sikât. 9 Cilt. Beyrut: Daru’l-fikr, 1396/1975.
  • İbn Hibbân. Kitabu’l-mecruhîn. Thk: Mahmud İbrahim Ziyad. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1412/ 1992.
  • İbn Hacer. Takribu’t-tehzîb. Thk: Muhammed Avvame. 2 Cilt. Haleb: Daru’r-reşîd, 1406/1986.
  • İbn Hacer. Tehzibu’t-tehzîb. 12 Cilt. Beyrut: Daru’l-fikr, 1404/1984.
  • İbn Hacer. Nüzhetü’n-nazar fî tevdihi nuhbetü’l-fiker fi mustalahi ehli’l-eser. Thk: Nurettin Itr. 2. Baskı. Dımaşk: Matbaatu’s-sabah, 1993.
  • İbn Hanbel, Ahmed. el-‘İlel ve ma’rifetir-ricâl. Thk: Vasıyyullah b. Muhammed Abbas. Beyrut: el-Mektebetu’l-İslâmî, er-Riyad: Dâru’l-hanî, 1408/1988.
  • İbn Receb, Abdurrahman b. Ahmed b. Receb. Şerhu ‘ileli’t-Tirmizî. Thk. Nureddin Itr. 2 Cilt. Dımaşk, Dâru’l-mellah, 1398/1978.
  • İbn Salah. Ulumu’l-hadis. Thk. Nureddin Itr. Dımaşk: Dâru’l-fikr, 2000.
  • İbn Mace. es-Sünen. Thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-fikr, ts.
  • Kasım b. Muhammed. el-Mantıku’l-hadis ve menahicul-bahs. 2. Baskı. el-Medinetu’l-münevvere: Mektebetu’l-incil, 1953.
  • Koçyiğit, Talat. “İslâm Hadisinde İsnad ve Hadis Râvilerinin Cerhi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (1961): 47-57.
  • Müslim. el-Cami’us-sahih. Thk. Muhammed Fuad Abdulbaki. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-afâk, ts.
  • el-Muallimî el-Yemânî, Abdurrahmân b. Yahya. El-Envâr el-kâşife limâ fi kitâbi’l-evdâi ales-sünneti minez-zeleli ve’t-tadlili ve’l-mücâvezefeti. Beyrut: Dâru âlemi’l-kütüb, 1403/1938.
  • en-Nesâî. es-Sünen. 9 Cilt. 2. Baskı. Haleb: Mektebetü’l-matbuâti’l-İslamiyye, 1406/1986.
  • en-Nevevî. İrşadü tullâbi’l-hakâik ilâ sünen-i hayri’l-halâik sallahu aleyhi vesellem. Thk. Nurettin Itr. 3. Baskı. Beyrut: Dâru’l-beşâiri’l-İslamî,1992.
  • Polat, Salahattin. “Cerh ve Ta‘dilin Tenkidi”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (1985): 220-223.
  • es-Suyutî. el-Leâlil-masnua fî’l-ahadisi’l-mevdua. Thk. Ebu Abdurrahman Salah b. Muhammed b. Avida. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübil-ilmiyye, ts.
  • eş-Şafiî. er-Risâle. Thk. Ahmed Şakir. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
  • Yücel, Ahmet. Hicri Üç Asırda Hadis Istılahların Doğuşu ve Gelişimi. İstanbul: İFAV, 1996.
  • Yücel, Ahmet. “Münker Lafzının Farklı Kullanımları”, Marmara İlahiyat Dergisi 13, 14, 15 (1997): 197-208.
  • ez-Zehebî. el-Keşşâf fî ma’rifeti men lehu rivayetun fi’l-kütübü’s-sitte. Thk. Muhammed Avvâme, Ahmed Muhammed Nemr el-Hatib. 2 Cilt. Cidde: Darul-kıble, Müessetü ulumil-Kur’an, 1413/1992.
  • ez-Zehebî. Tezkiretu’l-huffâz. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1403/1982.

Lisans