The Role of the Place of Waqf in the 7th Verse of the Al-i Imran in the Formation of the Interpretations Regarding the Absolute Knowledge of the Meaning of the Mutashabih Verses Müteşâbih Âyetlerin Te’vilinin Bilinip Bilinememesi ile İlgili Yorumların Oluşmasında Âl-i İmrân Sûresi 7. Âyetteki Vakf Yerinin Rolü
Abstract
Reading, understanding and listening to the Quran are acts that have the characteristic of worship. The meaning it carries also shapes the mind of the believer and guides him in different aspects of his life. For this, the content must be understood correctly. To understand the meaning of a verse read correctly, it is necessary to know the interpretation of the verse. For this reason, it is important to know some data such as the reason of the verse, siyak and sibak (context), analysis of words that determine the meaning. Within the framework of these data, the places that are suitable to briefly stop(waqf) in the verses are determined by respecting the integrity of the word and meaning and the reading is expected to be done accordingly. Therefore, the meaning of the verse determines the sentence structure of the verse and the preference of meaning accordingly. The preferred sentence structure and meaning determine the places in the verse that should be dwelled on or passed through. The interpretations in the commentaries in the 7th verse of the Âl-i Imrân, in the context of whether the meaning of the verses of mutashabih is known or not, and the different interpretations in the waqf and ibtidâ literature on the choice of the place in the verse are a good example for our topic. In our study, through this sample verse, we will try to analyze the importance of waqf in understanding the verses.
Kur’ân-ı Kerîm’in okunması, anlaşılması, dinlenmesi gibi fiillerin her biri, ibadet yönü bulunan amellerdir. İhtiva etmiş olduğu mana ise aynı zamanda inanan insanın zihin dünyasını inşa etmekte ve hayatının farklı evrelerinde kendisine rehberlik etmektedir. Bunun için de muhtevası doğru anlaşılmalıdır. Tilâvet edilen bir âyetteki murad-ı ilâhînin doğru anlaşılması için öncelikle âyetin mefhumuna vâkıf olmak gerekmektedir. Bu sebeple âyetin nüzûl sebebi ve ortamı, siyak ve sibakı, anlamını belirleyen anahtar kelimelerin tahlili, cümle yapısı gibi bazı verilerin göz önünde bulundurulması önem arz etmektedir. Bu veriler çerçevesinde tercih edilen anlama göre lafız ve anlam bütünlüğüne riayet ederek âyetlerde vakfa uygun olan yerler tayin edilmekte ve okumanın da buna göre icra edilmesi beklenmektedir. Dolayısıyla âyetteki murad-ı ilâhî, âyetin iʿrabını ve buna bağlı olarak kabule şayan olan anlam tercihini belirlemektedir. Tercih edilen iʿrab ve anlam ise âyetteki vakf ya da vasl yapılması gereken yerleri tayin etmektedir. Âl-i İmrân sûresinin 7. âyetinde müteşâbih âyetlerin te’vilinin bilinip bilinemeyeceği bağlamında tefsirlerde serdedilen yorumlar ve buna göre âyetteki vakf yerinin tercihine dair vakf-ibtidâ literatüründeki farklı kanaatler konumuz açısından güzel bir örnektir. Biz de çalışmamızda bu örnek âyet üzerinden âyetin anlaşılmasında vakf yerinin önemini tahlil etmeye çalışacağız.
Keywords:
References
- Ammânî, Ebû Muhammed Hasan b. Ali. el-Mürşid fi’l-vukûf ʿalâ mezâhibi’l-kurrâ-i’s-sebʿati ve ğayrihim min bâki’l-eimmeti’l-kurrâ-i ve’l-müfessirîn (min evveli’l-kitâbi ilâ âhiri süreti’n-Nisâ). thk. Hind bint Mansûr b. Avn el-Abdelî. 2 Cilt. Riyâd: Câmi’atü Ümmi’l-Kurâ, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
- Askalânî, Ebü’l-Fazl Ahmed b. Ali b. Muhammed İbn Hacer. el-ʿUcâb fî beyâni’l-esbâb. thk. Abdülhakîm Muhammed el-Enîs. 2 Cilt. Demmâm: Dâru İbni’l-Cevzî, 1997.
- Beğavî, Muhyissünne Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mesʿûd. Tefsîrü’l-Beğavî Meâlimü’t-tenzîl. thk. Muhammed Abdullah en-Nemr - Osman Cum’a Damîriyye - Süleyman Müslim el-Haraş. Riyâd: Dâru Tayyibe, 1409/1988.
- Beyzâvî, Nâsıruddîn Abdullah b. Ömer. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vil. thk. Muhammed Abdurrahman el-Merʿaşlî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâ’it-Türâs, 1998.
- Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. es-Sıhah tâcu’l-lugâ ve sıhâhi’l-ʿarabiyye. thk. Ahmed Abdülğafûr Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-ʿİlm, 1987.
- Cürcânî, Seyyid Şerif Ali b. Muhammed. et-Taʿrîfât. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 2003.
- Dânî, Ebû Amr Osman b. Saîd. el-Müktefâ fi’l-vakfi ve’l-ibtida. thk. Cemâlüddin Muhammed Şeref. Mısır: Dâru’s-Sahâbe, 2006.
- Demirci, Muhsin. Tefsir Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 3. Basım, 2014.
- Duman, M. Zeki. “Kur’an’da Müteşâbihât”. Bilimname 9/3 (2005), 13-37.
- Duman, M. Zeki. “Müteşâbihâtın Tevili”. Bilimname 9/3 (2005), 39-54.
- Duman, M. Zeki. “Tefsir Te’vil ve Tefsirde Temel İlkeler Açısından “Secavend”lerde Mânaya Tesir Eden Önemli Üç Hata”. Tarihten Günümüze Kur’ân’a Yaklaşımlar. İstanbul: Özkan Matbaacılık, 2010, 467-516.
- Durmuş, Zülfikar. “Mu’tezilî Müfessir Zemahşerî’nin Muhkem ve Müteşâbih’e İlişkin Görüşlerinin Analitik İncelemesi”. Marife 3/3, 2003, 259-273.
- Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf. Bahru’l-muhît. thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd - Ali Muhammed Muavviz. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1993.
- Ensârî, Zekeriyya b. Muhammed. el-Maksıd li telhîsi mâ fi’l-mürşid fi’l-vakfi ve’l-ibtidâ. (Üşmûnî, Menâru’l-hüdâ içinde). Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 2002.
- Ersöz, Muhammed. Vakf-ı Murâkabe ve Kur’an’ı Anlamaya Etkileri (Secâvendî’nin İlelü’l-vukûf Adlı Eserindeki Açıklamalar Özelinde). Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 40 (2015), 159-186.
- Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd. Meʿâni’l-Kur’ân. thk. Ahmed Yusuf Necati - Muhammed Ali en-Neccar. Beyrut: y.y., 3. Basım, 1983.
- Hacımısıroğlu, Mücella. Vakf-ı Muânaka ve Kur’ân Tefsirine Etkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
- Halil b. Ahmed, Ebû Abdirrahmân el-Ferâhîdî. Kitâbü’l-ʿAyn. thk. Mehdî el-Mahzûmî - İbrahim es-Sâmerrâî. 8 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Hilâl, ts.
- Hilâlî, Selîm İbn ʿÎd – Âl-i Nasr, Muhammed b. Mûsâ. el-İstîʿâb fî beyâni’l-esbâb. 3 Cilt. Demmâm: Dâru İbni’l-Cevzî, 1425/2004.
- İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: Dâru’t-Tûnisiyye, 1984.
- İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib el-Endelüsî. el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-ʿAzîz. thk. Abdusselam Abduşşâfî Muhammed. 5 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 2001.
- İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed. et-Temhîd fî ʿilmi’t-tecvîd. thk. Gânim Kaddûrî Hamed. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
- İbnü’l-Enbârî, Ebû Bekr Muhammed b. Kasım. Kitâbu îzâhi’l-vakf ve’l-ibtidâ. thk. Muhyiddin Abdurrahman Ramadan. 2 Cilt. Dımaşk, 1971.
- İbnü’l-Gazzâl, Ali b. Ahmed en-Nîsâbûrî. el-Vakf ve’l-ibtidâ. thk. Tâhir Muhammed el-Hems. Dımaşk: Dımaşk Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2000.
- İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ ʿİmâdüddîn İsmail b. Şihâbiddîn. Tefsiru’l-Kur’âni’l-ʿAzîm. thk. Mustafa Seyyid Muhammed - Muhammed Seyyid Reşad - Ali Ahmed Abdülbâkî - Muhammed Fadl el-Acmâvî - Hasan Abbas Kutb. Kahire: Mektebetü Evladi’ş-Şeyh li’t-Türâs, 2000.
- İbn Manzûr, Muhammed b. Mukerrem. Lisânü’l-ʿArab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1414/1993.
- İbn Münzirî, Ebû Bekr Muhammed b. İbrahim. Tefsîrü’l-Kur’ân. thk. Sa’d b. Muhammed es-Saʿd. 2 Cilt. Medine: Dârü’l-Meâsir, 2002.
- İsfehânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed Râgıb. el-Müfredât. thk. Safvân Adnan ed-Dâvûdî. Beyrut: Dâru-l-Kalem, 1412/1991.
- Kara, Mehmet. Kıraat ve Tefsir Boyutuyla Vakf-ı Lazım. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
- Karagöz, Mustafa. “Ayetlerdeki Durak Yerlerinin Manaya Etkisi (Bakara Sûresi 96. Ayet Örneği)”. Bilimname 21/2 (2011), 199-222.
- Karagöz, Mustafa. “Uzak Bir Mananın Ayetlerdeki Vakf Yerine Etkisi -Arâf Sûresinin 188. Ayeti Örneği-”. Bilimname 34/2 (2017), 31-96.
- Kârî, Abdulazîz b. Abdulfettâh. et-Takrîru’l-ilmiyyu an Mushafi’l-Medineti’n-Nebeviyye. Medine: Müccemmâ Melik Fahd li Tıbâʿatil-Mushafi’ş-Şerif, 1406/1985.
- Kastallânî, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Muhammed. Letâifü’l-işârât li fünûni’l-kıraât. thk. Merkezü’d-Dirâsâti’l-Kur’âniyye. 10 Cilt. Riyad: İslâmî İşler, Davet ve İrşat Bakanlığı, ts.
- Kesler, Muhammed Fatih. “Âl-i İmran Sûresi 7. Ayet Meâlini Yeniden Okumak”, Diyanet İlmî Dergi 49/4 (Ankara: 2013), 131-148.
- Koyuncu, Recep. “Vakf-İbtidânın Ayetlerin Anlaşılmasındaki Rolü”. Marife 15/1 (Yaz 2015), 163-187.
- Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vilâtü’l-Kur’ân. thk. Muhammed Boynukalın - Bekir Topaloğlu. 17 Cilt. İstanbul: Mizân Yayınevi, 2005.
- Mekkî b. Ebî Tâlib, Ebû Muhammed el-Kaysî. el-Hidâye ilâ bulûgi’n-nihâye fî ʿilmi meʿâni’l-Kur’an ve tefsirihi ve ahkâmihi ve cümelin min fünûni ʿulûmih. thk. Komisyon. Birleşik Arap Emirlikleri: Şarika Üniversitesi, 2008.
- Mukâtil b. Süleymân, Ebü’l-Hasan el-Belhî. Tefsîru Mukâtil b. Süleyman. thk. Abdullah Mahmut Şehhâte. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâ’it-Türâsi’l-ʿArabî, 2002.
- Nehhâs, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed. el-Katʿ ve’l-iʿtinâf. thk. Abdurrahman b. İbrahim el-Matrûdî. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2002.
- Nikzâvî, Abdullah b. Muhammed. el-İktidâ fî maʿrifeti’l-vakfi ve’l-ibtidâ. thk. Mesʿûd Ahmed Seyyid Muhammed İlyas. 2 Cilt. Medine: Câmiʿatü’l-İslâmiyye, Doktora Tezi, 1413/1992.
- Nîsâbûrî, Nizâmüddîn Hasan b. Muhammed el-Kummî. Garâibü’l-Kur’ân ve regâibü’l-Furkân. nşr. Zekeriya ʿUmeyrat. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1996.
- Râzî, Ebü’l-Fazl Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. Mefâtîhü’l-gayb, 32 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1981.
- Safâkusî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed en-Nûrî. Tenbîhu’l-ğâfilîn ve irşâdü’l-câhilîn ʿammâ yekaʿu lehüm mine’l-hatai hâle tilâvetihim li-Kitâbillâhi’l-mübîn. nşr. Muhammed Şazeli en-Neyfûr. Tunus: Müessesâtü Abdulkerîm b. Abdillah, 1974.
- Secâvendî, Ebû Caʿfer Muhammed b. Tayfûr. Kitâbü’l-vakf ve’l-ibtidâ. thk. Muhsin Hâşim Derviş. Ürdün: Dârü’l-Menâhic, 2001.
- Secâvendî, Ebû Caʿfer Muhammed b. Tayfûr. ʿİlelü’l-vukûf. thk. Muhammed b. Abdullah b. Muhammed el-Îdî. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2006.
- Secâvendî, Ebû Caʿfer Muhammed b. Tayfûr. ʿAynü’l-meânî fî tefsîri sebʿi’l-mesânî. Süleymaniye Kütüphanesi Köprülü Yazma Eser Kütüphanesi, Fazıl Ahmed Paşa Koleksiyonu, nu. 34 Fa 109.
- Sehâvî, Ebü’l-Hasan Alemüddin Ali b. Muhammed. Cemâlü’l-kurrâ ve kemâlü’l-ikrâ. thk. Ali Hüseyin el-Bevvab. Mekke: Mektebetü’t-Türâs, 1987.
- Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. thk. Merkezü’d-Dirâsati’l-Kur’âniyye. 7 Cilt. Riyad: İslâmî İşler, Davet ve İrşat Bakanlığı, ts.
- Taberânî, Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb Ebü’l-Kâsım. Muʿcemü’l-Kebîr. thk. Hamdî b. Abdülmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1994.
- Taberî, Ebû Caʿfer Muhammed b. Cerir el-Bağdâdî. Câmiʿu’l-beyân ʿan te’vili âyi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Riyad, 2003.
- Tahhân, İsmail Ahmet. “Kur’an’ı Anlamada Vakfın Rolü”. çev. Necattin Hanay. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2012), 233-278.
- Tayyâr, Müsâid b. Süleyman. Vukûfü’l-Kur’ân ve eseruhâ fi’t-tefsîr dirasatün nazariyyetün meʿa tatbîki ʿale’l-vakfi’l-lâzım ve’l-muteʿânik ve’l-memnuʿ. Medine: Mucemmeü’l-Melik Fehd li tıbâati’l-Mushafi’ş-Şerîf, 1431.
- Uzun, Mustafa İsmet. “Ebced”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/68-70. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
- Üşmûnî, Ahmed b. Muhammed. Menâru’l-hudâ fî beyâni’l-vakfi ve’l-ibtidâ. nşr. Ebü’l-Alâ el-Adevî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 2002.
- Zebîdî, Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk. Tâcü’l-ʿarûs. thk. Mecmûatü mine’l-Muhakkikîn. 40 Cilt. Kuveyt: Dârü’l-Hidâye, 1993.
- Zeccâc, Ebû İshak İbrahim b. es-Serî. Meʿâni’l-Kur’ân ve İʿrabuhu. thk. Abdülcelil Abduh eş-Şelebî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 1988.
- Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmud b. Ömer el-Hârizmî. el-Keşşâf an hakâ‘ikı gavâmizi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvil fî vücûhi’t-te’vil. thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd - Ali Muhammed Muavviz. 6 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykân, 1998.
- Zemahşerî. Ebü’l-Kâsım Mahmud b. Ömer el-Hârizmî. Esâsü’l-belâga. thk. Muhammed Bâsil Uyûnu’s-Sûd. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1998.