Military Social Services in the Period of Rashid Caliphs Râşid Halifeler Döneminde Askerî Sosyal Hizmetler
Abstract
Social services include practices aiming at the prosperity of all the members of society, especially disadvantaged groups. This term also includes military social services that cover all kinds of support for soldiers and their families. Rashid Caliphs’ period is the period that social service practices that the Prophet had initiated were sustained and developed. During this period that severe and prolonged wars appeared, significant social service activities were carried out for soldiers’ families.
In this study, The content of “Social Service” were filled with the applications of the first century of Islam, in the case of the aid to the soldiers' families during the period of Rashid calips. There is no doubt that there are many social activities in the West, from the 7th century to the 19th century. However, in Muslim societies for almost ten centuries, much stronger social service practices have been realized compared to Western societies. Nevertheless, nowadays in academic studies in the field of social services is very little mention of Islamic Civilization. This general approach to the social service community is an important influence on the emergence of our work.
Sosyal hizmetler, başta dezavantajlı gruplar olmak üzere, toplumun bütün fertlerinin refahını amaçlayan uygulamaları kapsamaktadır. Gerek askerlere gerekse ailelerine yönelik her türlü desteği kapsayan askerî sosyal hizmetler de buna dahildir. Râşid Halifeler dönemi, Hz. Peygamber tarafından temelleri atılan sosyal hizmet uygulamalarının geliştirilerek devam ettirildiği bir dönemdir. Şiddetli ve uzun süreli savaşların meydana geldiği bu dönemde asker ailelerine yönelik önemli sosyal hizmet faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.
Bu çalışmada, “Sosyal Hizmet” kavramının içeriğinin İslâm’ın ilk asrındaki uygulamalarla doldurulduğu, Râşid Halifeler döneminde asker ailelerine yapılan yardımlar örneğinde açıklanmaktadır. Şüphesiz ki, VII. yüzyıldan XIX. yüzyıla kadar Batı’da sosyal hizmet anlamında pek çok faaliyet olmuştur. Ancak yaklaşık on asır boyunca Müslüman toplumlarda Batı toplumlarına oranla çok daha güçlü sosyal hizmet uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Buna rağmen günümüzde sosyal hizmetler alanında yapılan akademik çalışmalarda İslam Medeniyetinden yok denecek kadar az bahsedilmektedir. Sosyal hizmet camiasındaki bu genel yaklaşım, çalışmamızın ortaya çıkmasında önemli bir etkendir.
Keywords:
References
- Acar, Hakan - Duyan, Gülsüm Çamur, “Dünyada Sosyal Hizmet Mesleğinin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi”, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, XIV/1 (2003): 1-19.
- Apak, Adem, Anahatlarıyla İslâm Tarihi (2), İstanbul 2012.
- Arıcı, Kadir, Sosyal Güvenlik Dersleri, Ankara 1999.
- Bakır, Abdulhalik, Hz. Ali Dönemi, Ankara 1991.
- Barış, M. Necati, Hz. Ömer Döneminde Bayındırlık Faaliyetleri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, AÜSBE, Ankara 2016.
- Belâzurî, Ebû’l-Abbas Ahmet b. Yahyâ b. Câbir, Fütûhu’l-Büldân, trc. Mustafa Fayda, İstanbul 2013.
- Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, Sahîhu’l-Buhârî, nşr. Beytu’l-Efkâr, Riyâd 1998.
- Çil, Halit, “Hz. Ömer Döneminde Ordunun Silahları ve Lojistiği”, Akademik Bakış Dergisi, 37 (2013): 1-21.
- Dilik, Sait, “Sosyal Güvenlik ve Sosyal Hizmetler Arasındaki İlişkiler”, AÜSBF Dergisi, Ankara, XXXV (1980): 73-84.
- Dilik, Sait, Sosyal Güvenlik, Ankara 1991.
- Duyan, Veli, “Sosyal Hizmet Etiği”, Sosyal Politika ve Kamu Yönetimi Bileşenleriyle Sosyal Hizmet, haz. H. Acar-N. Negiz-E. Akman, Ankara 2013, ss. 109-117.
- Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî, Sünen-i Ebî Dâvûd, thk. Muhammed b. Sâlih er-Râcıhî, Riyâd 1999.
- Ebû Ubeyd Kâsım b. Sellâm, Kitâbu’l -Emvâl, çev. Cemaleddin Saylık, İstanbul 1981.
- Ebû Yûsuf, Kitâbu’l-Harâc, çev. Ali Özek, İstanbul 1973.
- Eser, Mithat, Engelli Sahabîler, İstanbul 2013.
- Fayda, Mustafa, “Hulefâ-yi Râşidîn”, DİA, İstanbul 1999, XVIII, 324-338.
- Fayda, Mustafa, “Ömer”, DİA, İstanbul 2007, XXXIV, 44-51.
- Gözütok, Şakir, İslâm’ın Altın Çağında İlim, İstanbul 2012.
- Hamidullah, Muhammed, İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ, I-II, İstanbul 1991.
- Hasan İbrahim Hasan, Siyasi, Dini, Kültürel ve Sosyal İslâm Târihi, trc. İ. Yiğit-S. Gümüş, I-VI, İstanbul 1991.
- Heysemî, Ebü’l-Hasan Nureddin Ali b. Ebî Bekr b. Süleyman, Mecmeu’z-Zevâid ve Menbau’l-Fevâid, trc. Heyet, İstanbul 2011.
- Hitti, Philip K., Siyâsî ve Kültürel İslâm Târihi, çev. Salih Tuğ, I-II, İstanbul 1995.
- İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. İbrahim el-Absî el-Kûfî, el-Musannef, çev. Yaşar Güngör-Yusuf Özbek, I-XVI, İstanbul 2010.
- İbn Sa’d, Muhammed, Kitâbu’t-Tabakâti’l-Kebîr, thk. Ali Muhammed Ömer, I-XI, Kâhire 2001.
- İbn Şebbe, Ebû Zeyd Ömer b. Şebbe, Târîhu’l-Medîneti’l-Münevvere, thk. Fehîm Muhammed Şeltût, I-IV, Cidde 1979.
- İbnü’l-Esîr, İzzeddin Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed (Ö.630/1232), el-Kâmil fi’t-Târîh, çev. A. Ağırakca-M. B. Eryarsoy-Y. Apaydın, I-XII, İstanbul 1986.
- Kallek, Cengiz, Asr-ı Saâdet’te Yönetim Piyasa İlişkisi, İstanbul 1997.
- Kongar, Emre, Sosyal Çalışmaya Giriş, Ankara 1972.
- Laser, Julie Anne, “Klinik Sosyal Hizmet Bağlamında Asker Aileleriyle Çalışma (Askerî Sosyal Hizmet)”, çev. İmdat Artan, http://www.psikososyalhizmet.com/6/cmsw.pdf, (et. 20.10.2015).
- Mâlik b. Enes, el-Muvattâ’, thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, I-II, Beyrut 1985.
- Müslim, Ebû’l-Huseyn Müslim b. Haccâc, Sahîh-i Müslim, nşr. Beytü’l-Efkâr, Riyad 1419/1998.
- Nesâî, Ebû Abdurrahman b. Şuayb, es-Sünenü’l-Kübrâ, thk. Hasan Abdulmunim Şelebi, I-XII, Beyrut 2001.
- Özel, Ahmet, İslâm Devletler Hukukunda Savaş Esirleri, Ankara, 2014.
- San’ânî, Ebû Bekir Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nâfi’ es-San’ânî el-Himyerî, el-Musannef, çev. Hüseyin Yıldız, I-XII, İstanbul 2012.
- Savaş, Rıza, “Asr-ı Saâdet’te Kadın ve Aile Hayatı”, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saâdet’te İslâm, İstanbul 1995, IV, 229-378.
- Seyyar, Ali, Sosyal Hizmetlerde Bakım Terimleri (Ansiklopedik Sözlük), Ankara 2007.
- Subhi Salih, İslâm Kurumları, çev. İbrahim Sarmış, Ankara 1999.
- Şimşir, Mehmet, “Râşid Halifeler Döneminde İdare Sistemi ve Divan Teşkilatı”, İstem, 3/6 (2005): 265-280.
- Vakıdî, Muhammed b. Ömer, Hz. Peygamber’in Savaşları (Kitâbü’l-Meğâzî), çev. Musa K. Yılmaz, Harf Yayınevi, İstanbul 2016.
- Varol, Bahaüddin, “Hulefâ-i Râşidin Dönemi Eğitim ve Öğretim Faaliyetlerine Genel Bir Bakış (I) (Eğitim-Öğretimi Yapılan İlim Dalları ve İlim Merkezleri)”, SÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, X (2000): 479-504.
- Yeniçeri, Celal, İslâm’ın Dayanışma - Paylaşma Medeniyeti, İstanbul 2013.
- Yılmaz, Metin-M. Zeki Terzi, “Klasik İslâmî Dönemde Güvenlik Güçlerinin Maaş ve Ücretleri”, OMÜİF Dergisi, 26-27 (2008): 215-235.
- Yiğit, İsmail, “Osman”, DİA, İstanbul 2001, XXXIII, 438-443.
- Yolcuoğlu, İsmet Galip, Sosyal Hizmete Giriş, Ankara 2012.
- III’ üncü Milli Sosyal Hizmetler Konferansı, 11-14 Aralık 1968, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı, Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü Yayını, Yayın No: 54.