A Look at the Fact of Shâdhdh (Unusual) Qiraah According to Tabari Şâz Kıraat Olgusuna Taberî Vechesinden Bir Bakış
Abstract
Tabari (d. 310/923) is one of the important scholars who have praised as “Imam al-mufassirin”. The worth of his works are appreciated by the scholars. As in many subject, his views and evalution on the qiraah is also very important. Particularly, it is also important to understand that, how the exceptional qiraah-which has undergone many definitions in the historical process-understood by Tabari. This research note presents the framework of Tabari’s approach to the mentioned subject in a very abstract way and ignores the evaluation according to the nowadays perception. In our opinion this is a necessary approach in order to assess data on its own historicity and to avoid anachronism.
Taberî (ö. 310/923) “İmâmü’l-müfessirîn” övgüsüne mazhar olmuş önemli âlimlerden biridir. Yazmış olduğu eserlerin kıymeti ilim ehlince malumdur. Pek çok konuda olduğu gibi kıraat mevzusundaki görüşleri ve bu konudaki değerlendirmeleri oldukça önem arz etmektedir. Özellikle şâz kıraat gibi tarihi süreçte pek çok tanımlama evresi geçirmiş bir meseleye Taberî’nin yaklaşımı ayrıca önem taşımaktadır. Elinizdeki araştırma, Taberî’nin mezkûr meseleye yaklaşımını okuyucunun istifadesine gayet açık ve muhtasar bir şekilde sunmayı ilke edinmektedir. Bu sebeple çalışmada, Taberî sonrasında değişkenlik gösteren kıraat algılarına göre meselenin değerlendirilmesinden sarfınazar edilmektedir. Bizce bu durum, verileri kendi tarihselliğinde değerlendirmek ve anakronizme düşmemek adına da gerekli bir değerlendirme biçimidir.
Keywords:
References
- Birışık, Abdülhamit, “Kıraat”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2002, XXV, 426-433.
- Ferâhidî, Halîl b. Ahmet, Kitâbü’l-ʻayn, thk. Mehdi el-Mahzûmî-İbrahim es-Sâmirrâî, ty.
- Gündüzöz, Soner, Abdullah Aydınlı, “Şâz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2010, XXXVIII, 384-385.
- Hanay, Necattin, “Taberî’ye Yöneltilen Tenkitler Bağlamında Yedi Harf ve Kıraatleri Savunma Refleksi”, Mütefekkir, 2/4 (2015): 299-327.
- Hanay, Necattin, Kur’an Tefsirinde Kıraat Farklılıklarının Rolü: Zeccâc ve Taberî Örneği, Basılmamış Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2015.
- İbn Cinnî, Ebü’l-Feth Osmân el-Mevsılî el-Bağdâdî, el-Muhteseb fî tebyîni şevâzzi’l-kırâât, thk. Ali en-Necdî, vd., Vizâretü’l-Efkâf, Kâhire 1994.
- İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-ʻArab, Dâru’l-Meârif, Kâhire ty.
- Makdisî, Ebû Şâme, Abdurrahman b. İsmâîl, el-Mürşidü’l-vecîz ilâ ‘ulûmin tete’allaku bi’l-kitâbi’l-‘azîz, nşr. İbrahim Şemsuddîn, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.
- Nîsâbûrî, Muhammed b. Abdullah el-Hâkim, Maʿrifetü ʿulûmi’l-hadîs ve kemmiyyeti ecnâsihî, thk. Ahmed b. Fâris es-Sellûm, Dâru İbn Hazm, Beyrut 2003.
- Sâlih, Subhi, Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları, çev. Yaşar Kandemir, TTK Basımevi, Ankara 1973.
- Sehâvî, Muhammed Alemuddîn, Cemâlu’l-kurrâ ve kemâlu’l-ikrâ, thk. Ali Hüseyin el-Bevvâb, Mektebetü’t-Türâs, Mekke 1987.
- Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî, el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân, thk. Merkezü’d-Dirasati’l-Kur’âniyye, Mücemmaʻü’l-Melik Fehd li-Tıbâati’l-Mushafi’ş-Şerif, Medîne ty.
- Taberî, Muhammed b. Cerîr, Câmiʿu’l-beyân ʿan te’vîli âyi’l-Kur’ân, thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Dâru Hicr, Kahire 2001/1422.
- Ünal, Mehmet, Kur’ân’ın Anlaşılmasında Kıraat Farklılıklarının Rolü, Fecr Yay., Ankara 2005.
- Zerkeşî, Ebû Abdillâh Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır b. Abdillâh et-Türkî el-Mısrî el-Minhâcî, el-Burhân fî ʿulûmi’l-Kur’ân, thk. Muhammed Ebülfadl İbrahim, Daru’t-Turâs, Kâhire 1984.