Mâturîdî’de Sabır, Şükür ve Hikmet İlişkisi Relationship among Patience, Gratitude and Wisdom according to Maturidi
Öz
Sabır, başa gelen sıkıntı ve belâlar karşısında, metanet gösterip olumsuzlukları olumlu kılma, şükür ise Allah‘tan veya insanlardan gelen nimet ve iyiliklerden dolayı duyulan minnettarlığını söz ve ifade ile göstermektir. Ehl-i Sünnet âlimlerinden Ebû Mansûr el-Mâturîdî (ö.333/944)‘de Şükür ve sabır kavramları aralarında nüans olmakla beraber birbirine yakın bir anlamda kullanılmışlardır. Belâ ve musibetleri kabul etmeye sabır, nimetleri kabul etmeye ise şükür denir. Yüce Allah, Hazreti Adem‘i ağaca yaklaşmamakla imtihan ettiği gibi, evlatlarını da her hal ve durumda sabır ve şükürle imtihan etmektedir. Bu imtihan da kulun belâ ve musibetlere karşı sabretmesi, nimetleri kabul etmeye ise şükür etmesiyle gerçekleşir. Çünkü hikmet dünyasında kişinin başına gelen her şey gizli bir sebep ve hikmetin gereğidir. Böylece Mâturîdî, sabır ve şükür konusundaki hikmet bakış açılarıyla kendinden sonraki bilginleri etkilemiştir. Bu çalışmada Mâturîdî‘nin sabır ve şükür kavramları hakkında görüşleri değerlendirilecektir.
Patience is in the face of hardships and troubles experienced, and showing steadiness by turning negative situations into positive ones; gratitude is shown for the blessings and goodness coming from God or man and is expressed in words and phrases. One of ahl al-Sunnah scholars, Abu Mansur al-Maturidite (ö. 333 / 944) also used gratitude and patience concepts close to each other although there is a nuance. And patience is used for accepting the calamities and scourges, gratitude is used for accepting the blessings from God. Not only God tested Adam whether he will approach the forbidden tree, but also He is testing Adam‘s sons in every state and situation with patience and gratitude. This trial takes place with the servant‘s patience towards calamities and scourges and his/her gratitude for the blessings. Whatever the servant is exposed to is the necessity of wisdom and a secret reason. Thus, Maturidite influenced the subsequent scholars with his wisdom view on patience and gratitude. This study will evaluate the views of Maturidi on patience and gratitude.
Anahtar Kelimeler:
Mâturîdî, Sabır, Şükür, Hikmet, İmtihan
Maturidi, Patience, Gratitude, Wisdom, Test
Referanslar
- Alper, Hülya, İmanın Psikolojik Yapısı, İstanbul, 2002.
- Alper, Hülya, İmâm Mâtürîdî’de Akıl-Vahiy İlişkisi, İz Yay, İstanbul, 2010.
- Asım Efendi, Kamus Tercümesi, Haz. Rizeli Hasan Hilmi Efendi, Bahriye Matb, İstanbul, 1305.
- BilmeN, Ömer Nasuhi, Muvazzahİlm-i Kelâm, İstanbul, 1959.
- Buhârİ, Ebû Abdullah, Camiu’s-Sahih, Çağrı Yay, İstanbul, 1981.
- Cevherİ, İsmail b. Hammad, es-SıhahTacü’l-Lüga, tahk. AhmedAbdulğafur Attar, Beyrut, 1979.
- Çağrıcı, Mustafa, “Sabır”, DİA, cilt: 35, İstanbul, 2008.
- Çağrıcı, Mustafa, “Şükür”, DİA, cilt: 39, Ankara, 2010.
- Ebû Dâvud, Süleyman b. Eş’as, es-Sünen,İstanbul, 1981.
- Ebû’l-Vefa, EbûMuhammmed Abdulkadir b. Muhammed el-Kureşi, el-Cevahirü’l-Mudiyye fi Tabakati’l-Hanefiyye, Kahire, 1413/1993.
- FirûzâbâdÎ, Muhammed b. Yakub, el-Kâmûsü’l-Muhît, Beyrut, 1986.
- Gazâli, Ebû Hamid, İhya-u Ulûmü’d-Din, Kahire,trs.
- Gazâli, Ebû Hamid, Mizânü’l-Ahlâk, Çev. H. A. Aslantürkoğlu, Sağlam Kitabevi, İstanbul, 1974.
- Gazâli, Ebû Hamid, el-Mustasfaminİlmi’l-Usul, trc. H. Yunus Apaydın, İslâm Hukuk Metodolijisi, Klasik Yay, İstanbul, 2006.
- Isfehâni, Ebû’l- Kasım el-Hüseyin, Râgıb, el-Müfredât fî Garîbi’l- Kur’ân, Tahk. S. A. Ravâviri, y. y. Beyrut,1992.
- İbn Faris, Ebû’l-Hüseyin Ahmet, Mu’cemuMekayisi’l-Luga, Thk. Abdusselam Muhammed Hasan, Beyrut, trs.
- İbn Kayyim el-Cevziyye, Uddetü’s-Sâbirîn ve Zahîretü’ş-Şâkirîn, Darü’l-Kütübi’l-İlmiye, Beyrut, trs.
- İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed, es-Sünen, İstanbul, 1981.
- İbn Manzur, Cemaluddin, Lisânü’l-Arab, Beyrut,trs.
- Kâdî Abdulcebbâr Ahmed, el-Muğni fi Ebvabi’t-Tevhidve’l-Adl, neşr. İ. Medkur-T. Hüseyin, Kahire, 1962.
- Leknevî, Ebü’l-HasenâtAbdulhay, el-Fevâidü’l-Behiyye fi Terâcimi’l-Hanefiyye, Kahire, 1324.
- Mâtüridi, Ebû’l-Mansur, Te’vilâtüEhli’s-Sünne, Tahk. M. Basellum, Darül-Kütübü’l-İlmiye, Beyrut, 2005.
- Mâtüridi, Ebû’l-Mansur, Kitâbu’t-Tevhid, Haz: Bekir Topaloğlu, M. Aruçi, İSAM yay, Ankara, 2005.
- Mâtüridi, Ebû’l-Mansur, Te’vîlâtü’l-Kur’ân, Bekir Topaloğlu, Mîzân Yay, İstanbul, 2005.
- Mâtüridi, Ebû’l-Mansur, Te’vilâtü’l-Kur’ân Tercümesi, Çev: Bekir Topaloğlu, Ensar Yay, İstanbul, 2015.
- Münâvi, Abdurrauf, Feyzu’l-Kadir, Mısır,trs.
- Müslim, Ebû’l Hüseyin, es-Sahih, Çağrı Yay, İstanbul, 1981.
- Nesâî, EbûAbdirrahman, es-Sünen, Çağrı Yay, İstanbul, 1981.
- Nesefi, Ebû’l-Muîn, Tabsıratü’l-Edille fi Usuli’d-Din, Tahk: Hüseyin Atay, DİB Yay, Ankara, 2004.
- Oral, Osman, Mâtürîdî’nin Hikmet Anlayışı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri, 2014.
- Özdemir, Metin, “Mâturîdî’nin Kötülük Problemine Yaklaşımı”, Mâturîdî’nin Düşünce Dünyası, Ed: Şaban Ali Düzgün, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay, Ankara, 2011.
- Taberî, Ebu Cafer, Câmiu’l-Beyân, Beyrut, 1412/1992.
- Tehanevi, Şeyh Muhammed Ali, KeşşafulstılahatıFünun, Thk. AliRahruc, Lübnan, 1996.
- Tirmizi, Ebû İsa Muhammed b. İsa, Sünen, İstanbul 1981.
- Topaloğlu, Bekir, “Hamd”, DİA, cilt: 15, İstanbul 1997.
- Topaloğlu, Bekir, “Sabûr”, DİA, cilt: 35, İstanbul, 2008.
- Topaloğlu, Bekir, “Şekûr”, DİA, cilt: 38, İstanbul, 2010.
- Zebidi, Muhammed Murtaza, Tâcü’l-ArusminCevahiri’l-Kamus, Mektebetül-İlmiye, Beyrut,trs.