Bir Hilâfet Mücadelesinin Arka Planı: Bilge Halife Me’mûn ile Sanatçı Halife İbrâhim b. Mehdî The Background of a Caliphate Struggle: The Sage Caliph Ma’mūn and the Artist Caliph Ibrāhīm b. al-Mahdī
Öz
İslâm tarihinde amca ve yeğen arasında geçen iktidar mücadeleleri, Asr-ı Saadet’ten Emevîlere, Abbâsîlerden daha sonraki hanedanlara varıncaya kadar kendisini göstermiştir. Bunlar arasında en ilginç ve sıra dışı özelliklere sahip olanı ise Abbâsî halifesi Me’mûn ile amcası İbrâhim b. Mehdî arasında geçen olaydır. Ana kaynaklar yanında modern çalışmalar ve oryantalist araştırmalarla desteklenen bu makalede, bilim ve hikmet ehli ile sanat ve musiki ile uğraşanların mücadelesinin nasıl sonuçlanacağının cevapları aranmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda, aynı zamanda melodiler ve duygularla, akıl ve iradenin hür düşünce ufkunda yaptığı yolculuğun sonucunun ne olacağının cevabı verilmiştir. Konuyu daha net ortaya koyabilmek için musikişinas İbrâhim b. Mehdî ile bilge halife Me’mûn’un hayatlarından kesitler sunulmaya gayret edilmiştir. Onların çevrelerinde yer alan kişiler, sanatçılar ve devlet adamlarının bu sürece katkıları ile her iki şahsiyetin bulundukları görevler ve devlet tecrübeleri de makalenin merkezinde yer almıştır. Daha sonra, yaşanan iktidar mücadelesinden kesitler aktarılarak evliliklerden, tecrübelere, kumandanlardan devlet adamlarına kadar bazı tahlillerde bulunulmuştur. İki hanedan üyesinin iktidar mücadelesini irdelemeyi amaçlayan bu makale, bilge ile müzisyen olarak tanımlamayı tercih ettiğimiz iki halife üzerinden hikmet ehli ile sanat erbabının yönetimdeki başarıları ve zaaflarını merkeze almıştır. Çalışma neticesinde bazı sonuçlara ulaşılmış, bilim ve hikmetin devlet yönetiminde sanattan daha ön planda olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Power struggles between uncle and nephew in Islāmic history have manifested themselves from the Asr-ı Saādet to the Umayyāds, from the Abbāsids to the later dynasties. Among these, the one with the most interesting and extraordinary features is the incident between the Abbāsid caliph al-Ma’mūn and his uncle Ibrāhīm b. al-Mahdī. This article, supported by modern studies and orientalist research as well as main sources, aims to see how the struggle of the people of science and wisdom and those dealing with art and music will end. In this context, it also addresses the outcome of the journey of reason and will within the realm of free thought, guided by melodies and emotions. To clarify the subject, examples from the lives of the musician Ibrāhīm b. al-Mahdī and the wise caliph al-Ma’mūn have been presented. The article focuses on their roles, state experiences, and the contributions of those around them, including artists and statesmen, to this process. After that, sections from the power struggle are presented from marriages to experiences, from commanders to statesmen and some analyses are made. This article, which aims to examine the power struggle between two members of a dynasty, centers on the strengths and weaknesses in governance of sages and artists through the lens of two caliphs, whom we prefer to describe as "the wise" and "the musician”. As a result of the study, some conclusions were drawn, and it was concluded that science and wisdom were more prominent than art in state administration.
Anahtar Kelimeler:
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 MütefekkirBu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.