Hz. Âdem’in Yeryüzüne İnişiyle Alakalı Müteşâbih Âyetlerin Te’vîli: Analitik Bir Çalışma توجيه الآيات المتشابهة المتعلقة بهبوط آدم عليه السلام إلى الأرض: دراسة تحليلية Justifying Similar Verses of The Fall of Ādam (as) on Earth: An Analy-tical Study
Öz
Bu çalışmada Hz. Âdem’in yeryüzüne inişinden bahseden üç müteşâbih âyet ele alınıp bu üç âyet arasındaki ihtilâfın sebebi incelenmiştir. Bu bağlamda, bu üç âyet arasındaki farklılıkları ortaya çıkarmak, bunların türünü tespit etmek ve sebeplerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda makalede karşılaştırmalı bir analitik yöntem takip edilmiştir. Buna binaen aralarındaki farklıları tespit etmek için âyetler lafız ve tertip yönünden karşılaştırılmış, ihtilâfların türü belirlenmiştir. Bu ihtilâfların sebeplerini belirlemek için söz konusu âyetlerin ve bu âyetlerin geçtiği bölümlerin ve sûrelerin siyakları incelenmiştir. Ayrıca bu farklılıkları gerektiren sebeplerin anlaşılmasında rolü bulunan âyetlerin indiği ortamdan da faydalanılmıştır. Sonuç bölümünde ise her bir farklılığın bir sebebe bağlı olduğu ve Kur’ân-ı Kerim’de her bir ifadenin yerinde zikredildiği kanaatine varılmış, Kur’ân-ı Kerim’in hiçbir çelişkiyi barındırmayan mucizevi bir kitap olduğu, benzer âyetler arasındaki farklılıkların çelişki değil; çeşitlilik ve birbirini tamamlayan unsurlar olduğu vurgulanmıştır.
تحدثت الدراسة عن الآيات الثلاث المتشابهة التي تتناول هبوط آدم عليه السلام إلى الأرض، وقد وردت هذه الآيات في ثلاث سور من القرآن الكريم، سورتين مكيتين وسورة مدنية. وهدفت إلى توجيه الآيات الثلاث المتشابهة لفظيا بما فيها من اختلاف الصيغة، والذكر والإضمار، والزيادة والنقصان، واختلاف الألفاظ. وقد سعت الدراسة للإجابة عن سؤال رئيس، وهو: ما علة الاختلاف بين الآيات التي تتحدث عن هبوط آدم عليه السلام إلى الأرض؟ واقتضت طبيعة هذه الدراسة اتباع المنهج المقارن والمنهج التحليلي؛ إذ أبرزت أوجه الشبه والاختلاف بين الآيات الثلاث، ثم قامت بتحليل هذه الأوجه، إذ حدّدت لون الاختلاف، ثم حاولت الكشف عن علة الاختلاف، وذلك من خلال الإحاطة بسياق الآيات وتتبع المقاطع التي وردت فيها الآيات والبحث في المعاني العامة للسورة، كما استعانت بالمقام الذي نزلت فيه الآيات؛ لتحديد علة الاختلاف. وتوصلت إلى أن كل اختلاف لعلة، وكل عبارة في القرآن الكريم وردت في مكانها الأليق الذي يؤدي دورا في تجلية المعنى الذي أريد التركيز عليه في حدود السياق العام الذي يحيط يتلك الآيات، وأكّدت أن القرآن كتاب معجز لا يحوي أي تناقض كان، وأن الاختلافات الواردة بين الآيات المتشابهة ليست من قبيل التناقض، بل التنوع والتكامل والإعجاز.
This study presents three similar verses about the fall of Ādam (as), him, to earth and aims to explain the reasons for the differences in these three similar verses. Likewise, the paper attempts to answer the main question of the reason for the differences between these three verses that are about the fall of Ādam (as) on earth. This study necessitates following an analytical method which compares the verses to extract the differences between them and analyzes these aspects. For this purpose, it examines the context of the verses through the passages and the sūrahs that they are placed to determine the reasons for these differences. The research indeed uses the presumption of status which has an important role in understanding the reasons that require these differences. The conclusion is that every difference is for a reason and every word in the Qur'ān falls in its place and the variances among similar verses are not contradictory, but rather an indication of complementary. Therefore, this paper underscores that the Qur'ān is a miraculous book not containing any contradictions.
Anahtar Kelimeler:
Referanslar
- ʿAbdülkerīm, Maḥmūd. Tefsīru Sūrati Taha tefsīran mevḍūʿiyyen. Gazze: el-Cāmiʿatü’l-İslāmiyye, Yüksek Lisans, 2004.
- Aḫfeş Evṣaṭ, Ebū’l-Ḥasen. Meʿānī’l-Ḳurʾān. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Ḫāncī, 1990.
- Beyḍāvī, Nāṣıruddîn. Envāru’t-tenzīl ve esrāru’t-teʾvīl. 5 Cilt. Beyrut: Dāru İḥyāi’t-Turās̠i’l-ʿArabiyyi, 1418.
- Biḳāī, Burhānüddīn. Naẓmü’d-dürar fî tenāsübi’l-āyāt ve’s-süver. 22 Cilt. Kahire, ts.
- Cevherī, İsmāʿīl b. Ḥammād. eṣ-Ṣıḥāḥ: Tācü’l-luġa ve ṣıḥāḥu’l-ʿArabiyye. Beyrut: Dāru’l-ʿİlm li’l-Melāyīn, 4. Basım., 1987.
- Endelüsī, Ebū Ḥayyān. el-Baḥru’l-muḥīṭ. 10 Cilt. Beyrut: Dāru’l-Fikr, 1420.
- Ezherī, Muḥammed b. Aḥmed. Tehẕībü’l-luġa. 8 Cilt. Beyrut: Dāru İḥyāi’t-Turās̠i’l-ʿArabiyyi, 2001.
- Ġırnāṭī, İbnü’z-Zübeyr es̠- S̠eḳafī. Milākü’t-teʾvīl el-katıʿ bi-ẕevi’l-elḥad ve’t-taʿtīl. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l- ʿİlmiyye, ts.
- İbn ʿĀşūr, Muḥammed Ṭāhir. et-Taḥrīr ve’t-tenvīr. 30 Cilt. Tunus: ed-Dāru’t-Tūnusiyye, 1984.
- İbn Fāris, Aḥmed. Meḳāyīsü’l-luġa. 6 Cilt. Amman: Dāru’l-Fikr, 1399.
- İbn Ḫāleveyh, Ebū ʿAbdillāh el-Ḥüseyn b. Ahmed. el-Ḥucce fi’l-ḳırāʾāti’s-sebʿ. Beyrut: Dāru’ş-Şurūḳ, 4. Basım, 1401.
- İbn Dürayd, Ebū Bekr Muḥammed b. el-Ḥasen. Cemheratü’l-luġa. 3 Cilt. Dāru’l-ʿİlm li’l-Melāyīn, 1987.
- ʿİmādī, Ebūssüʿūd. İrşādü’l-ʿaḳli’s-selīm ilā mezāya’l-Kitābi’l-Kerīm. 9 Cilt. Beyrut: Dāru İḥyāi’t-Turās̠i’l-ʿArabiyyi, ts.
- İṣfahānī, Rāġıb. el-Müfradāt fī ġarībi’l-Ḳurʾān. Dımeşk-Beyrut: Dāru’l-Ḳalem-Dāru’ş-Şāmiye, 1412.
- Ḳurṭubī, Muḥammed. el-Cāmiʿ li-aḥkāmi’l-Ḳurʾān ve’l-mübeyyin limā teżammenehū mine’s-sünneti ve āyi’l-furḳān. 20 Cilt. Kahire: Dāru’l-Kütübi’l-Mıṣriyye, 2. Basım., 964.
- Metaʿnī, ʿAbdülʿazīm İbrāhīm. Ḫaṣāiṣu’t-taʿbir fī'l-Ḳur'āni'l-Kerīm ve simātühü’l-belāġiyye. 2 Cilt. Mektebetü Vehbe, 1992.
- Rāzī, Faḫruddīn. et-Tefsīru’l-kebīr. 32 Cilt. Beyrut: : Dāru İḥyāi’t-Turās̠i’l-ʿArabiyyi, 3. Basım, 1420.
- Sāmerrāī, Fāḍıl Ṣāliḥ. et-Taʿbīru’l-Ḳur’ānī. Amman: Dāru ʿAmmār, ts.
- Seyyid Ḳuṭub. Fī Ẓılāli’l-Ḳurʾān. 6 Cilt. Beyrut-Kahire: Dāru’ş-Şurūḳ, 17. Basım, 1417.
- Sikkīt, Ebū Yūsuf Yaʿḳūb b. İsḥāḳ. Iṣlāḥu’l-manṭıḳ. Dāru İḥyāʾi’t-Turās̱i’l-ʿArabiyyi, 2002.
- Şaʿrāvī, Muḥammed Mütevellī. Ḫavāṭırī ḥavle’l-Ḳurʾāni’l-Kerīm. 20 Cilt. Maṭābiʿu Aḥbāri’l-Yevm, 1997.
- Ṭaberī, İbn Cerīr. Cāmiʿu’l-beyān fī tefsīri’l-Ḳurʾān. 24 Cilt. Mekke: Dāru’t-Terbiye ve’t-Turās̱, ts.
- Ṭanṭāvī, Muḥammed Seyyid. et-Tefsīru’l-Vasīt li’l-Ḳur’āni’l-Kerīm. 15 Cilt. Kahire: Dāru’n-Nahḍa, 1998.
- Zeccāc, Ebū İsḥāḳ. Meʿāni’l-Ḳur’ān ve iʿrābühū. 5 Cilt. Beyrut: ʿĀlemü’l-Kütüb, 1988.
- Zerkeşī, Bedreddin. el-Burhān fī ʿulūmi’l-Ḳur’ān. 4 Cilt. Dâru İḥyāi’l-Kütübi’l- ʿArabiyye Īsā el-Bābī el-Halebī ve Şürakāuhū, 1376.
- Zemaḫşerī, Ebū’l-Ḳāsım Maḥmūd. el-Keşşāf ʿan ḥaḳāʾiḳi’t-tenzīli’n-nāṭıḳ ʿan deḳāʾiḳi’t-teʾvīl. 4 Cilt. Kahire-Beyrut: Dārü’r-Rayyān li’t-Turās̱-Dāru’l-Kitabi’l-ʿArabi, 3. Basım., 1947.
- Zemaḫşerī, Ebü’l-Ḳāsım Maḥmūd. Esāsü’l-belāġa. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l- ʿİlmiyye, 1419.
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Mütefekkir
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.